آداب سخن گفتن در قرآن
اداب سخن گفتن در قرآن
قبل از هر چیز توجه شما را به نکاتی جلب می‌کنیم:
1ـ قرآن کریم درباره کیفیت سخن گفتن به برخی از محورهای چگونگی سخن گفتن اشاره فرموده است، از جمله:
الف) سخن گفتن باید با نرمی باشد،«فَقُولا لَهُ قَوْلًا لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشى ؛[1] ولی به نرمی با او (فرعون) سخن بگویید؛ شاید متذکر شود، یا (از خدا) بترسد!».
ب) سخن گفتن نباید با داد و فریاد همراه باشد، نه در همه جا بلکه در نوع محاورات عرفی و در شرایط عمومی و الا در مقابل حاکم «لا یُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلاَّ مَنْ ظُلِم ؛[2] زیرا خداوند متعال می‌فرماید: «َ وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ إِنَّ أَنْکَرَ الْأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَمِیر ،...؛[3] از صدای خود بکاه (و هرگز فریاد مزن) که زشت‌ترین صداها صدای درازگوشان است»،[4]
ج) سخن گفتن در غیر جای خودش نباید همراه با ناله و نفرین و یا اف گفتن و ... باشد زیرا در قرآن کریم از این گونه تکلم کردن و سخن گفتن نهی شده است.[5] مثلاً دربارة سخن گفتن با پدر و مادر می‌فرماید:«... وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا کَرِیما؛[6] و گفتار سنجیده و بزرگوارانه به آن‌ها (پدر و مادر) بگو و... »
2ـ در سخن گفتن باید سعی شود که محتوای سخن از امراض و بیماریهای اخلاقی که غالباً زبان انسان به آن‌ها آلوده می‌شود، مبرّا و پاک باشد. برخی بیماریهای زبان عبارتند از: الف) کذب[7] ب) غیبت[8] ج) تمسخر دیگران و آن‌ها را با القاب زشت صداکردن.[9] و...
3ـ باید از سخن گفتن در جایی که زمینة انگیزه‌های فاسد و امراض گوناگون می‌شود خودداری کرد.
4ـ انسان باید سخنانش مزّین به صفات پسندیده و خوب باشد از جمله: الف) صادقانه باشد: «....ِ وَ الصَّادِقِینَ وَ الصَّادِقاتِ ......لَهُمْ مَغْفِرَةً وَ أَجْراً عَظِیماً[10]
ترجمه: مردان راستگو و زنان راستگو و ... خداوند برای همه آن‌ها مغفرت و پاداش عظیمی فراهم ساخته است».
پی نوشت ها:
[1]. طه/ 44.
[2]. نساء/ 148.
[3]. لقمان/ 19.
[4]. ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ج 17،ص 59.
[5] . لقمان/ 19؛ نساء/ 8،9،148..
[6] . اسراء/23.
[7]. حج/30.
[8]. حجرات/ 12.
[9]. حجرات/ 11.
[10]. احزاب/ 35.
