غسلهای مستحب کدامند؟

وقت غسل جمعه،  از اذان صبح تا ظهر جمعه است

غسل های واجب هفت تاست: 1) غسل جنابت 2) غسل حیض 3) غسل نفاس 4) غسل استحاضه 5) غسل مس میت 6) غسل میت 7) غسلی که به واسطه ی نذر و قسم و مانند اینها بر انسان واجب می شود.

سوال: آیا اگر کسی قبل از وقت نماز، غسل جنابت را به نیت غسل واجب انجام دهد، صحیح است؟

شرح پرسش: گفته می شود، انجام غسل جنابت قبل از وقت نماز، مستحب است. حال اگر کسی قبل از وقت نماز، غسل جنابت را به نیت غسل واجب انجام دهد، تکلیف چیست؟ آیا می تواند بدون وضو نماز بخواند؟ اگر حکم را نمی دانسته چطور؟ آیا باید دوباره غسل کرد؟ آیا نمازی که خوانده صحیح است؟

در فرض سؤال، بر اساس نظر بیشتر فقها غسلها صحیح و نمازهایی که بدون وضو خوانده شده نیز صحیح است، ولی برخی از مراجع (آیة الله نوری همدانی و مکارم شیرازی دام ظلهما) در صورتی این غسل و نماز را صحیح شمرده اند که به نیت استحباب یا مطلق تحصیل طهارت و انجام وظیفه واقعی باشد. البته اگر به نیت وجوب هم بوده، ولی فرد، نماز قضا بر عهده داشته باشد، از بابت وجوب این نماز قضا، می توان آن غسل را صحیح دانست.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):
در فرض سؤال اشکالی ندارد و غسل صحیح است و غسل مذکور نیز کفایت از وضو می کند.

حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
اشکال ندارد.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
نمازهای قبلی صحیح می باشد ولی از این به بعد رعایت نماید و قبل از وقت نماز به نیت مستحب به جا آورد. تمام غسلهای واجب و همچنین غسلهای مستحبی که با دلیل معتبر ثابت شده (مثل غسل جمعه، غسل احرام، غسل شبهای قدر و مانند آن) کفایت از وضو می کند. ضمن اینکه وضو بعد از غسل جنابت بدعت و حرام است.

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی):
چنانچه به نیت مطلق تحصیل طهارت و یا مطلق ازاله حدث باشد مانعی ندارد، در غیر این صورت اگر قبل از دخول در وقت به قصد وجوب، غسل یا وضو بگیرد اشکال دارد.

حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
در فرض سؤال اگر منظور واقعی او امتثال امر و آنچه در این حال مطلوب است بوده و قصد وجوب از باب خطا در تطبیق بوده غسل صحیح است و اگر قصد وجوب به عنوان تقیید بوده یعنی بالخصوص مورد توجه و عنایت او بوده در این صورت نیز چنانچه نماز قضای یقینی بر ذمه داشته غسل و نماز هر دو صحیح است و اگر علم به عدم قضا یقینی در ذمه داشته و با این حال قصد خصوص وجوب کرده غسل و نماز را باید اعاده کند و در جمیع حالات مذکوره احوط و اولی اعاده غسل و نماز است.

سوال: آیا غیر از غسل های واجبی که بر ذمه ی مکلفین است، غسل دیگری هم داریم؟

جواب: بلی غسل های مستحب در شرع اسلام بسیار است و از آن جمله می توان غسل های زیر را برشمرد:

1. غسل جمعه، و وقت آن از اذان صبح است تا ظهر.
2. غسل روز عید فطر و عید قربان، و وقت آن از اذان صبح است تا غروب.
3. غسل شب اول ماه رمضان و تمام شب های فرد آن، و وقت آن تمام شب است.

4. غسل شب عید فطر، و وقت آن از اول مغرب است تا اذان صبح.
5. غسل روز اول و پانزدهم و بیست و هفتم و آخر ماه رجب.
6. غسل روز هشتم و نهم ذی الحجه.
7. غسل روز بیست و چهارم ذی الحجه.
8. غسل روز عید غدیر.
9. غسل دادن بچه ای که تازه به دنیا آمده.
10. غسل روز عید نوروز و پانزدهم شعبان و نهم و هفدهم ربیع الاول و روز بیست و پنجم ذی القعده.
11. غسل کسی که در حال مستی خوابیده.
12. غسل زنی که برای غیر شوهرش بوی خوش استعمال کرده است.
13. غسل کسی که در موقع گرفتن خورشید و ماه نماز آیات را عمداً نخوانده، در صورتی که تمام ماه و خورشید گرفته باشد.
14. غسل کسی که جایی از بدنش را به بدن میتی که غسل داده اند رسانده.
15. غسل کسی که برای تماشای دار آویخته رفته و او را دیده باشد. و...
 (توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، م644)

سوال: آیا چند غسل مستحب را می شود با هم انجام داد؟
جواب: به نیت همه ی اغسال، یک غسل به جا آورد کافی است. (استفتائات امام خمینی(ره)، ج1، س154)

سوال: بعد از غسلی که انجام داده ام و لباس هایم را پوشیده ام متوجه لکه خونی در اثر خراشی بر روی دست خود شده ام، مقدار خون کم است وظیفه چیست؟
جواب: اگر خون قبل از غسل بوده و هنوز باقی مانده است، به جهت نجس بودن محل، غسل او صحیح نیست و اگر بعد از تمام شدن غسل خون آمده است غسل صحیح است لکن هر کجای دست و یا لباس که با رطوبت مسریه به محل خون رسیده است نجس می باشد و باید آن را آب کشید. (استفتائات امام خمینی(ره)، ج1, ص60, س129)

سوال: اگر کسی به حمام رود و مفصلاً خود را شستشو نماید آیا لازم است غسل هم بکند؟
 جواب: شستشوی بدن بدون انجام غسل به ترتیب خاص کفایت از غسل نمی کند. (استفتائات جدید امام خمینی(ره)، ج1، س112 با تغییر عبارت)

سوال: غسل های واجب را بیان کنید؟
 جواب: غسل های واجب هفت تاست: 1) غسل جنابت 2) غسل حیض 3) غسل نفاس 4) غسل استحاضه 5) غسل مس میت 6) غسل میت 7) غسلی که به واسطه ی نذر و قسم و مانند اینها بر انسان واجب می شود. (توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1، ص221).

منابع:
سایت اسلام کوئیست
سایت اندیشه قم
استفتائات امام خمینی (ره) ج 1
توضیح المسائل دوازده مرجع، ج1
 تبیان