آیا کاشت ابرو مانع از وضو هست؟

برای شش چیز وضو گرفتن واجب است:

1. برای نمازهای واجب غیر از نماز میت. 2. برای سجده و تشهد فراموش شده. 3. برای طواف واجب خانه‌ی کعبه. 4. اگر نذر یا عهد کرده یا قسم خورده باشد که وضو بگیرد. 5. اگر نذر کرده باشد که جائی از بدن را به خط قرآن برساند. 6. برای آب کشیدن قرآنی که نجس شده و...

سوال: بنده فردی هستم با شغل آزاد طوری که به طور تمام وقت با چسب‌های قطره‌ای کار می‌کنم و به خاطر حساسیت کاری که دارم بایستی بدون دستکش از چسب قطره‌ای استفاده کنم. با این حال دائماً چسب قطره‌ای به انگشتانم می‌چسبد و طبق خاصیتی که این چسب‌ها دارند به سختی می‌توان آنها را از انگشتان پاک نمود. با این وضعیت من هر بار برای وضو حدود ده دقیقه وقت صرف می‌کنم تا با انواع مواد شوینده این چسب‌ها را برطرف نمایم. آیا قاعده‌ای چون لاحرج یا نظیر آن شامل حال اینجانب می‌شود؟ لطفاً راهکاری ارائه نمایید.

بطور کلی: 
ابتدا باید تلاش شود تا قبل از انجام چنین فعالیت‌هایی، وضو و غسل انجام شود، اما با این وجود اگر در ضمن کار نیاز به طهارت بوده و در جای وضو یا غسل چیزی چسبیده که برداشتن آن ممکن نیست، یا از دیدگاه عرف و عموم مردم، بسیار مشقت دارد باید به دستور جبیره عمل شود، یعنی اطراف آن را شسته و روی آن را دست بکشد. البته برخی (آیة الله صافی گلپایگانی دام ظله) از فقها، مورد سوال را مشمول قاعده حرج ندانسته و می‌گویند، باید چسب را ولو با صرف وقت برطرف نمایید و بعد وضو بگیرید.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای(مد ظله العالی):
ایجاد مانعى که موجب تبدّل وظیفه وضو و غسل به وضو و غسل جبیره‌اى مى‌شود، چنانچه در غیر وقت نماز باشد، مانع ندارد ولى در وقت نماز باید وضو یا غسل را انجام دهد سپس مبادرت به ایجاد مانع نماید، و افراد مشتغل به کارهایى که موجب ایجاد مانع مى‌شود (مانند نقاشى، یا گچ‌کارى و امثال آن)، چنانچه نتوانند در وقت وضو یا غسل آن مانع را برطرف کنند شستن روى همان مانع کفایت مى‌کند.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی(مد ظله العالی):
اگر در جای وضو یا غسل چیزی چسبیده که برداشتن آن ممکن نیست، یا بسیار مشقت دارد باید به دستور جبیره عمل کند، یعنی اطراف آن را بشوید و روی آن را دست بکشد.

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
اگر در جای وضو یا غسل چیزی چسبیده است که برداشتن آن ممکن نیست، یا به قدری مشقت دارد که نمی‌شود تحمل کرد باید به دستور جبیره عمل کند.

حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی(مد ظله العالی):
در فرض سوال باید چسب را ولو با صرف وقت برطرف نمایید و بعد وضو بگیرید.

حضرت آیة الله العظمی وحید خراسانی(مد ظله العالی):
بر فرض سوال چنانچه برطرف کردن مانع موجب عسر و حرج است، می‌تواند اطراف آن را بشوید و روی آن را دست بکشد.

سوال: آیا ابروی مصنوعی که به جای ابروی طبیعی کاشته می شود، مانع وضو محسوب می شود؟

آیة الله اراکی(ره): 
اگر مانع رسیدن آب به بشره است باید بر طرف شود.

آیة الله بهجت(ره):
اگر آب به پوست ابرو برسد، اشکال ندارد. 

آیة الله تبرزی(ره):
اگر مو را کاشته باشد مانعی ندارد ولی باید آب را در وضو مثل غسل به زیر موها برساند و شستن موها و مسح بر آنها کافی نیست. 

آیة الله خامنه ای(دام ظلّه): 
اگر مانع رسیدن آب به پوست صورت نیست وضو صحیح است. 

آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):
اگر کاشتن مو به نحوی باشد که مو به بدن متصل می شود و رشد می کند مانند موی طبیعی، در این صورت غسل و وضو هر دو صحیح است ولی چنانچه مو روی حاجبی بافته شده باشد و آن را به وسیله چسب و غیر ذلک به سر بچسبانند، جایز نیست و در صورت چسباندن اگر قابل کندن نباشد باید علاوه بر وضو و غسل جبیره ای، تیمم بدل از غسل یا وضو نیز بنماید. 

 آیة الله فاضل لنکرانی(ره):
اگر به نحوی باشد که عرفاً جزء بدن شود اشکالی ندارد والا مانع غسل و وضو می باشد.
اگر مو عرفا جزء بدن شده و به صورت طبیعی موی او شمرده می شود مثل بقیه افراد می باشد اما اگر موها را به وسیله ای چسباندند به طوری که بشره زیر چسب قرار گرفته و برداشتن آن مشکل است روی همان چسب یا به بیخ موها وصل نماید و احتیاطاً تیمم هم بکند. 

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):
اگر منظور از ترمیم کاشتن مو است و آب به پوست بدن برای وضو و غسل می رسد اشکالی ندارد و اگر منظور خال کوبی با رنگ است که زیر پوست قرار می گیرد آن هم اشکالی ندارد در غیر این صورت حکم جبیره را دارد.

آیة الله نوری همدانی(دام ظلّه):
در فرض سوال، وضو صحیح است، اگر فعلاً جزء صورت محسوب می شود. 

آیة الله وحید خراسانی(دام ظلّه):
اگر در جای وضو و غسل چیزی چسبیده که برداشتن آن ممکن نیست یا موجب حرج است بنابر احتیاط واجب جمع کند بین وضو یا غسل جبیره ای و تیمم.
 
سوال: برای چه اعمالی باید وضو بگیریم؟
برای شش چیز وضو گرفتن واجب است: 1. برای نمازهای واجب غیر از نماز میت. 2. برای سجده و تشهد فراموش شده. 3. برای طواف واجب خانه‌ی کعبه. 4. اگر نذر یا عهد کرده یا قسم خورده باشد که وضو بگیرد.5 . اگر نذر کرده باشد که جائی از بدن را به خط قرآن برساند. 6. برای آب کشیدن قرآنی که نجس شده و... (توضیح المسائل دوازده مرجع, م316)
 
سوال: کیفیت وضو گرفتن به شیوه‌ی ترتیبی و ارتماسی را توضیح بفرمائید؟
جواب: در وضوی ترتیبی واجب است اول صورت را، سپس دست راست را از آرنج به طرف نوک انگشتان و سپس دست چپ را به شیوه‌ی دست راست، بشوئید و بعد سر را سپس پای راست، بعد از آن هم پای چپ را مسح کنید. اما در وضوی ارتماسی باید صورت و دست ها را به قصد وضو، با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برید، لیکن برای اینکه مسح سر و پاها با آب وضو باشد، بایستی در شستن ارتماسی دست‌ها، قصد شستن وضویی، هنگام بیرون آوردن دستها از آب باشد و یا اینکه مقداری از دست چپ را، باقی گذارد، تا آن را با دست راست، ترتیبی بشوید. (توضیح المسائل دوازده مرجع, م236, 237, 245, 261)

منابع:
توضیح المسائل دوازده مرجع
 اندیشه قم
اسلام کوئیست

تبیان

گزیده سخنان حضرت فاطمه زهرا (س)

1ـ نـرمخـویـى در مقـابل دیگـران و احتـرام به زنـان

پیامبـراکـرم (ص) فـرمـوده است: بهترین شما نرمخـوترین شما به اطرافیان و بزرگوارترین شما به زنان است. (مسند فاطمه الزهراء (س) ، ص 221)

2ـ على (ع) رهبر و پیشوا

پیامبر اکرم (ص) فرمود:

هر که من سرپرست اویم، پس على سرپرست اوست و هر که را من رهبر اویم ، پس على رهبر اوست. ( بهجه ، ج 1، ص 285. )

3ـ على (ع) بهترین داور

گروهى از فرشتگان درباره ی چیزى با یکدیگر مشاجره نمودند، حاکم و داورى را از بنى آدم تقاضا کردند، خداوند متعال به آنها وحى فرمود که خـودتان انتخاب کنید و آنان على ابن ابیطالب را برگزیدند. ( بهجه ، ج 1، ص 306 )

4ـ داناترین و نخستین مسلمان

رسول خدا (ص) به مـن فرمودند: شوهر تو در دانش داناترین مردم و نخستین مرد مسلمان و در بردبارى برترین مردم است. ( بهجه، ج 1، ص 302)

5ـ کمک به ذرارى ( فرزندان ) پیامبر

پیامبر اکرم (ص) فرمود:هرکسى براى فردى از فرزندان من کارى انجام دهد و بر آن کار پاداشى نگیرد. مـن پاداش دهنـده او خـواهـم بـود. ( بحـارالانوار، ج 96، ص 225)

6 ـ على و شیعیان

پیامبر خدا (ص) به على(ع) نگریست و فرمـود: این شخص و پیروانش در بهشت اند. ( احقاق الحق، ج 7، ص 308)

7 ـ شیعه على در قیامت

پیـامبـر خـدا به علـى(ع) فـرمـود: اى ابـاالحسـن ، آگـاه بـاش که تو و پیروانت در بهشت هستید. ( احقاق الحق ، ج 7، ص 307)

8 ـ پیامبر در جمع اهل بیت

بر رسول خدا(ص) وارد شدم، جامه اى را گستراند و فرمود: بنشین. در این وقت حسن(ع) آمد ، فرمـود: نزد مادرت بنشیـن، بعداً حسیـن (ع) آمـد. فـرمـود: با اینها بنشین. پـس على (ع) آمد . فرمود: تـو نیز با اینان بنشیـن، آن گاه اطراف جامه را گرفت و روى ما انداخت.( بهجه ،ج 1، ص 277)

9ـ نتیجه صلوات بر زهراء(س)

رسـول خدا(ص) به مـن گفت: اى فاطمه هر که بر تـو صلـوات فرستـد، خداوند او را بیـامـرزد و به مـن ، در هـر جـاى بهشت بـاشـم ملحق گـردانـد. ( بهجه ، ج 1، ص 287 )

10 ـ حجاب فاطمه

پیامبـر اکـرم (ع) همـراه بـا مرد نابینایى به خانه فاطمه(س) آمد، بلافاصله فاطمه(س) خود را کاملاً پوشاند. رسول خدا(ص) فرمود: چرا خود را پوشاندى با ایـن که او تـو را نمى بیند؟ فاطمه (س) فرمـود: اى پیامبر خدا اگر او مرا نمـى بیند، مـن که او را مى بینـم و او بوى مرا حس مى کند پیامبر اکرم فرمود: گواهى مى دهـم که تو پاره دل منى . ( همان ، ج 1، ص 274.)

11 ـ نتیجه سلام و تحیت بـر رسـول خـدا و دختـرش زهـراء

پدرم در زمان حیاتش به من فرمود: هـر که بـر مـن و تـو تا سه روز تحیت و سلام بفرستد، بهشت بر او واجب گـردد. ( همان، ج 1، ص 267)

12 ـ پیامبر ، پدر فرزندان زهرا

فـاطمه (س) از پیـامبـر اکـرم نقل کـرده که فـرمـود:

همانا خـداوند عزوجل ذریه هر یک از فرزندان مادرى را سبب ارتباط و خـویشاوندى قرار داده که به وسیله آن ذریه به او منسـوب مى شوند مگر فرزندان فاطمه که مـن سـرپـرست و خـویشـاونـد آنها هستـم (و به مـن منسـوب مـى شـونـد). ( فـرائد السمطین، ج 2، ص 77)

13 ـ خوشبخت واقعى

فاطمه (س) از پیامبراکرم(ص) نقل کرده که فرمود: این جبرئیل (ع) است که مرا خبر مى دهد: همانا خـوشبخت واقعى کسـى است که على را، در زندگى ام و پس ازمرگم دوست داشته باشد. ( بهجه، ج 1،ص 271)

14 ـ بخشى از خطبه زهرا (س)

حضـرت زهـرا(س) در آن سخنزانـى معروفـش در مسجـد فـرمـود:

خـداونـد ایمـان را بـراى تطهیـر شمـا از شـرک قـرار داد،

و نماز را براى پاک شدن شما از تکبر،

و زکـات را بـراى پـاک کـردن جـان و افزونـى رزقتان،

و روزه را براى تثبیت اخلاص،

و حج را براى قوت بخشیدن دین ،

و عدل را براى پیراستن دلها،

و اطاعت ما را براى نظم یافتن ملت،

و امـامت مـا را بـراى در امـان مـانـدن از تفرقه،

و جهاد را براى عزت اسلام،

و صبر را براى کمک در استحقاق مزد،

و امـر به معروف را بـراى مصلحت و منـافع همگـانـى ،

و نیکـى کـردن به پـدر و مـادر را سپـر نگهدارى از خشـم ،

و صله ارحام را وسیله ازدیاد نفرات،

و قصاص را وسیله حفظ خون ها،

و وفـاى به نذر را بـراى در معرض مغفـرت قـرار گـرفتـن ،

و به انـدازه دادن تـرازو و پیمـانه را بـراى تغییـر خـوى کـم فـروشـى،

و نهى از شـرابخـوارى را بـراى پـاکیزگـى از پلیـدى ،

و دورى از تهمت را بـراى محفـوظ مـاندن از لعنت،

و تـرک سـرقت را بـراى الزام به پـاکـدامنى ،

و شـرک را حـرام کـرد بـراى اخلاص به پـروردگـارى او ،

بنابـرایـن ، از خـدا آن گـونه که شایسته است بتـرسید و نمیرید، مگر آن که مسلمان باشید،

و خـدارا در آنچه به آن امر کرده و آنچه از آن بازتان داشته است اطاعت کنید،

زیرا که "از بندگانـش ، فقط آگاهان، از خـدا مـى ترسند."( سـوره فاطر آیه28 )  (احتجاج طبرسى ، ص 99، چاپ سعید.)

15 ـ موقعیت اهل بیت در نزد خدا

خـدایـى را حمـد و سپاس گـوییـد که به خاطـر عظمت و نـورش هر که در آسمان ها و زمیـن است به سوى او وسیله مى جـوید، و ما وسیله او در میان مخلوقاتـش و خاصان درگـاه و جـایگـاه قـدس او و حجت غیبـى و وارث پیـامبـرانـش هستیـم. ( فـاطمه الزهـراء بهجه قلب المصطفـى، ج 1، ص 265)

16  ـ دستورالعملى جامع

در وقتى که بستر خواب را گسترده بودم ، رسول خدا(ص) بر من وارد شد ، فرمـود:

اى فـاطمه نخـواب مگـر آن که چهار کار را انجـام دهـى: قـرآن را ختـم کنـى، و پیامبران را شفیعت گردانى، و مؤمنیـن را از خود راضى کنى، و حج وعمره اى را به جا آورى. ایـن را فرمـود و شروع به خـواندن نماز کرد، صبر کردم تا نمازش تمام شد، گفتـم: یا رسول الله به چهار چیز مرا امر فرمودى در حالى که بر آنها قادر نیستم آن حضرت تبسمى کرد و فرمود:

چون قل هو الله را سه بار بخوانى مثل این است که قرآن را ختم کرده اى و چون بر من و پیامبران پیش از من صلوات فرستى، شفاعت کنندگان تو در روز قیامت خواهیـم بود، و چون براى مؤمنیـن استغفار کنى ، آنان همه از تو راضى خواهند شد، و چون بگـویـى: سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر حج و عمره اى را انجام داده اى. (بهجه ، ج 1، ص 304)

17  - زیان بخل

پیامبراکرم (ص) فرمـود:از بخل ورزیدن بپرهیز، زیرا که بخل آفتى است که در شخص بزرگـوار نیست. از بخل بپـرهیز، زیـرا که آن درختـى است در آتـش دوزخ که شاخه هایـش در دنیاست و هـر که به شاخه اى از شـاخه هـایـش درآویزد داخل جهنمـش گرداند. ( همان، ج 1، ص 266)

18  ـ نتیجه سخاوت

پیامبراکـرم (ص) به مـن گفت: بـرتـو باد سخاوت ورزیدن، زیرا کـه سخاوت درختـى از درختـان بهشت است که شاخه هایـش به زمیـن آویخته است ، هر که شاخه اى از آن را بگیـرد او را به سـوى بهشت مـى کشـانـد. ( بهجه، ج 1، ص 266)

19 ـ سحر خیزى

رسول خدا (ص) بر من گذشت ، در حالى که در خواب صبحگاهى بودم، مرا با پایـش تکان داد و فرمـود: دختـرم بـرخیز شاهـد رزق و روزى پـروردگارت باش و از غافلان مباش . زیرا که خـداوند روزی هاى مردم را بیـن طلوع فجر تا طلـوع آفتاب تقسیـم مى کند. (مسند فاطمه الزهراء، ص 219 )

20  ـ زمان استحابت دعا

رسول خدا(ص) فرمود: در روز جمعه ساعتى است که بنده مسلمان در آن وقت چیزى از خدا نخواهد مگر آن که خداوند به او عطا گرداند و آن وقتى است که نیمه خـورشید به سوى مغرب نزدیک گردد. ( مسند فاطمه الزهراء ، ص 221)

منبع:tebyan.net

آیا برگزاری مراسم عقد و عروسی در ایام فاطمیه جایز است؟

سه روز 13 و 14 و 15 جمادی الاول و سه روز 1 و 2 و 3 جمادی الثانی بنابر معمول به «فاطمیه» اختصاص دارد ولی در بین این دو برگزاری مراسم عقد و عروسی (با رعایت تمام موازین شرعی) مانعی ندارد.

ایام سوگواری و عزاداری حضرت فاطمه زهرا(س) روزهای حرمت نهادن به مقام و جایگاه دردانه رسول الله(ص) است.

آیت الله مکارم شیرازی به سوال هایی درباره برگزاری مراسم عقد و عروسی، حدود ایام فاطمیه و هم چنین تعبیر سیده النساء العالمین برای حضرت زهرا (س) ، پاسخ گفته است.

متن این پرسش و پاسخ ها را بخوانید.

تاریخ شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها) در منابع

سوال: اینکه سه دهه فاطمیه داریم آیا بر اساس سند های شیعی می باشد یا خیر؟ آیا اینکه می گویند دهه فاطمیه 45 روزه ای نداریم چقدر صحت دارد؟ معیار شروع دهه فاطمیه چه زمانی است؟ قبل از شهادت یا بعد از روز شهادت شروع می شود؟

پاسخ: در مورد سالروز شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها) دو روایت است یکی اینکه ایشان 75 روز بعد از رحلت پیغمبر اکرم (ص) به شهادت رسیدند که می شود 13 جمادی الاول و دیگری اینکه 95 روز بعد از رحلت پیغمبر به شهادت رسیدند که می شود 3 جمادی الثانی و طول این 20 روز را ایام فاطمیه نامیده اند.

حدود ایام شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها)

سوال: احتراماً محدوده دو دهه فاطمیه را بیان فرمایید و همچنین برگزاری مراسم جشن عقد و عروسی و امثال آن در این مدت چگونه است؟

پاسخ: سه روز 13 و 14 و 15 جمادی الاول و سه روز 1و 2 و 3 جمادی الثانی بنابر معمول به «فاطمیه» اختصاص دارد ولی در بین این دو برگزاری مراسم عقد و عروسی (با رعایت تمام موازین شرعی) مانعی ندارد.

تعبیر سیده النساء العالمین برای حضرت زهرا (س)

سوال: چرا ما حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را سیده النساء العالمین میدانیم؟ چرا که در قرآن از او نامی نیامده است در حالیکه در قرآن از حضرت مریم به این عنوان یاد شده است و ما او را منحصر به زمان خودش می دانیم؟

پاسخ: این تعبیر در برخی از روایات آمده است و سوره هل أتی و کوثر در واقع در شأن آن بزرگوار است و همچنین آیه تطهیر و مباهله.

منبع:asriran.com

آیا دیدن فیلم و عکس مستهجن روزه را باطل می‌کند؟

 آیا دیدن فیلم و عکس مستهجن روزه را باطل می‌کند؟

بر اساس فتوای مراجع دیدن فیلمها و عکسهای مستهجن چه به قصد لذت و چه بدون آن، چه به جهت آموزش مسائل زناشویی و چه بدون آن، بدلیل آن که دیدن اینگونه فیلم‏ها همیشه با نگاه شهوت انگیز همراه است، جایز نیست.

این مقاله احکام را با یک حدیث آغاز می کنیم:
در روایتی از امام رضا (علیه السلام) علت دستور به روزه داری س?ال شد، آن حضرت فرمودند: علت تشریع روزه آن است که اولاً مسلمانان رنج گرسنگی و تشنگی را دریابند و به فقر و نیاز آخرت راه یابند و ثانیاً انسان روزه دار در برابر خدا خاشع و خاضع بوده و از اجر و پاداش برخوردار شده و بر آن چه که از گرسنگی و تشنگی به او می رسد صبر کند تا استحقاق ثواب خدا را بیابد و ثالثاً روزه داری سبب جلوگیری از شهوت ها می شود و رابعاً روزه داری سبب می شود تا او واعظی در حال داشته و ریاضتی را تحمّل کرده تا در آخرت از آثار آن بهره مند شود و خامساً بداند گرفتاری هایی که به فقیران و نیازمندان در دنیا می رسد پس حقوقی را که در اموال خود دارد به آن ها پرداخت کند. (وسائل الشیعه،ج 7، ص 4)

از این روایت استفاده می شود انسان سیر در برابر خدا خشوع و ذلّت بایسته را ندارد، از این رو خدا فرمود: روزه بگیرید تا با تقوا باشید منشأ فجور شهوت و غضب است و قوّه غضب نیز در خدمت شهوت است، بیشتر انسان های ظاهری حیوان شهوی اند و قوّه غضب در آنان برای دفع از مشتهیات نفسانی است و در این روایت امام رضا (علیه السلام) روزه گرفتن را عامل شکسته شدن شهوت می داند.

و نکته آخر اینکه انسان روزه با روزه دارای واعظ درونی است که او را نسبت به آخرتش پند دهد.
بعد از این مقدمه به طرح پرسش و پاسخ در مورد روزه و روزه داری می پردازیم:
سوال: آیا دیدن فیلمها و عکسهای مستهجن روزه را باطل می کند؟
مرد به هیچ قسمت از بدن زنان نامحرم نمی تواند نگاه کند، و فقط به دستها تا مچ و گردی صورت، در صورتی که با شهوت نباشد می تواند نگاه کند. (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی) ،ج‏2 ص 485 ،مسأله 2433)

بر اساس فتوای مراجع دیدن فیلمها و عکسهای مستهجن چه به قصد لذت و چه بدون آن، چه به جهت آموزش مسائل زناشویی و چه بدون آن، بدلیل آن که دیدن اینگونه فیلم‏ها همیشه با نگاه شهوت انگیز همراه است، جایز نیست. (آیة‏الله خامنه‏ اى، اجوبة الاستفتاءات، س 1203 آیتةالله صافى، جامع‏ الاحکام، ج 2، س 1329 آیة‏الله نورى، استفتاءات، ج 2، س 554 آیتةالله سیستانى Sistani.org ) ،فیلم (، س 3 دفتر آیةالله وحید، آیة‏الله بهجت، امام، آیة‏الله فاضل لنکرانی، آیة ‏الله مکارم شیرازی. آیة ‏الله تبریزى، صراط النجاة، ج 5، س 1129 و ج 1، س 894 و 895)و (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏2، ص: 974. س1200)

 چنانچه فرد به قصد بیرون آمدن منی با خودش کاری کند که منی از او خارج گردد و این امر در اثر دیدن اینگونه فیلمها یا تصاویر یا دیدن بدن زنان، محقق شود، ضمن آن که روزه خود را باطل نموده است (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏1، ص: 799-897)، علاوه بر آن مرتکب گناه کبیره استمنا نیز شده است و می بایست قضای آن روز را گرفته و نیز کفاره بپردازد.

(«استمناء» یعنی این که انسان با خودش کاری کند که از او منی بیرون بیاید، و این کار، از نظر اسلام حرام است و عامل این کار، مرتکب گناه شده است. استمناء، دارای انواعی است؛ مثل بازی کردن با دست، گوش کردن به سخن و صدای زن و (یا مرد) نامحرم، رد و بدل کردن حرف های عاشقانه، در خیال آوردن و فکر کردن به مسائل شهوت انگیز نگاه کردن به عکس یا فیلم یا مناظر شهوت آلود و... . اگر کسی با اختیار یکی از این اعمال را به قصد خروج منی انجام دهد و منجر به خروج منی از انسان بشود، استمناء و حرام است. مجمع الرسائل محشی(همراه حاشیه)، صاحب جواهر الکلام(ره)، ج 1، ص 447، مسئله 1411؛ مناسک محشی، شیخ مرتضی انصاری(ره)، ص34؛ مناسک محشی، امام خمینی(ره)، ص 163، ص 334، س?ال 1544)

س?ال: اگر کسی بیمار باشد آیا پس از خوب شدن باید روزه قضا را به جای آورد؟
جواب: بلی باید قضای روزه ها را بگیرد. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 984، م 1704)

س?ال: اینجانب در سال گذشته نمی دانم چند روز از روزه هایم قضا شده است و هم چنین نمی دانم که قضای هر سال را باید تا رمضان سال بعد ادا کرد، حال چه حکمی منتظر اینجانب است؟
جواب: هر مقدار که یقین دارید روزه قضا بر گردن شماست، قضا نمایید و بیشتر از آن واجب نیست. البته اگر به مقداری روزه بگیرید که مطمئن شوید بیش از آن بر عهده شما نیست مطابق احتیاط است. و برای هر روزه قضا که تا رمضان بعد تأخیر افتاده است یک مد طعام (750 گرم گندم، آرد، برنج و...) به عنوان کفاره تأخیر به فقیر بپردازید. (استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 333- 326)

س?ال: اگر بخواهیم برای یکی از اعضای خانواده خود که از دنیا رفته روزه بگیریم باید چه میزان روزه گرفت؟
جواب: در غیر ماه مبارک رمضان، می توانید هر چه که بخواهید روزه قضا بگیرید. (استفتائات رهبری، ج 1، ص 335، س 94)
منابع:
 سایت حوزه
مجله پاسدار اسلام - شهریور 1388 - شماره 333
سایت اسلام کوئیست
استفتائات امام خمینی (ره)، ج 2
توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1
سایت andisheqom.com

حکم شرعی کسی که نمی داند نماز و روزه قضا دارد ، چیست؟

1. کسی که نمی داند از سال های قبل (سال های اولیه تکلیف) نماز قضا دارد یا نه و حتی نمی تواند حدس بزند که مثلاً چقدر نماز قضا دارد، تکلیفش چیست؟

2. کسی که نمی داند از سال های قبل (سال های اولیه تکلیف) روزه قضا دارد یا نه و حتی نمی تواند حدس بزند که مثلاً چقدر روزه قضا دارد، تکلیفش چیست؟

3. کسی که روزه قضای خود را تا ماه رمضان آینده نگیرد و وارد ماه رمضان شود و بعد از آن بخواهد قضای آن را بگیرد، آیا کفاره نیز شاملش می شود؟

پاسخ :
1. اگر کسی نمی داند که آیا نماز قضایی بر عهده اش است یا خیر، چون یقین به قضا شدن ندارد، چیزی بر عهده او نبوده و بجا آوردن نماز قضا بر او واجب نیست. [1] پس، بر شما چیزی واجب نیست.اما اگر یقین به داشتن نماز قضا داشته، ولی مقدار آن را نمی دانید (و نمی توانید حدس بزنید) اگر مقدار کمتر را بخوانید کافی است. [2]

2. اگر یقین ندارید که روزه ای قضا شده یا نه، مانند نماز چیزی بر عهده شما نیست. اما اگر نمی توانید مقدار قضا شده را حدس بزنید، فتوای مراجع عظام تقلید به شرح ذیل است:

خامنه ای: جایز است که به قضاى آن مقدار از روزه‏هایش که یقین به فوت آنها دارد، اکتفا نماید. [3]

فاضل (ره): اگر در تعداد روزهایى که نگرفته و باید قضا کند شک دارد، باید به مقدارى که یقین دارد روزه نگرفته قضا کند. مثلًا اگر شک کند که پنج روزه قضا بر عهده او است یا هفت روزه باید پنج روز را قضا کند. [4]

زنجانی: بنابر احتیاط واجب باید مقدار بیشترى را که احتمال مى ‏دهد روزه نگرفته قضا نماید. [5]

مکارم شیرازی: همان مقدار که یقین دارید روزه نگرفته اید قضا کنید. [6]

بهجت: به مقدار یقینى باید انجام دهید (قضا کنید). [7]

3. اگر روزه رمضان را عمداً (بدون عذر شرعی مانند مریضی) نگیرد، باید قضاى آن را بجا آورد و براى هر روز دو ماه روزه بگیرد یا به شصت فقیر طعام بدهد، یا یک بنده آزاد کند و چنانچه تا رمضان آینده قضاى آن روزه را بجا نیاورد براى هر روز نیز دادن یک مد طعام لازم است. [8] ‏

خلاصه: اگر به واسطه مرضى روزه رمضان را نگیرد و مرض او تا رمضان سال بعد طول بکشد، قضاى روزه‏هایى را که نگرفته بر او واجب نیست و باید براى هر روز یک مد که تقریباً ده سیر(750 گرم) است، طعام یعنى گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد...، اما اگر به واسطه سفر روزه را نگیرد پس باید هر روزی را که نگرفته قضا کند و براى هر روز یک مد که تقریباً ده سیر(750 گرم) است، طعام یعنى گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد...، ولی اگر عمداً روزه را نگیرد، باید هم قضا کند و هم کفاره بدهد و هم براى هر روز یک مد که تقریباً ده سیر(750 گرم) است طعام یعنى گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد. [9]

نمایه های مرتبط:
قضای روزه ماه مبارک رمضان، 9150 (سایت: 9132) .
ادای کفاره روزه تا رمضان سال بعد، 5847 (سایت: 6065) .
کفاره روزه، 1965 (سایت: 1990) .
[1] حسینی خامنئی، سید علی، أجوبة الاستفتاءات (بالفارسیة)، ص 106، س 526 و 527.
[2] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏1، ص 754، مسئله 1383:
(مکارم): مثلًا نمى‏داند دو نماز بوده یا سه نماز، کافى است مقدار کمتر را بخواند، امّا اگر قبلًا شماره آنها را مى‏دانسته، ولى به واسطه سهل انگارى فراموش کرده، احتیاط واجب آن است که مقدار بیشتر را بخواند.
(فاضل): لکن احتیاط واجب آن است، چنانچه شماره آنها را قبلًا مى‏دانسته و بعد فراموش نموده مقدار زیادتر را بخواند.

(بهجت): چنانچه براى او مشکل نیست و عسر و حرج در کار نباشد، لازم است آن قدر نماز بخواند تا علم پیدا کند به مقدار نمازهاى قضا شده یا این که بیشتر نماز قضا خوانده است، و اگر تحصیل علم ممکن نیست، به مقدارى که اطمینان پیدا کند، نماز بخواند؛ و اگر آن هم نشد، به قدرى که گمان پیدا کند؛ و این احتیاطات، در صورتى است که مى‏داند یا احتمال مى‏دهد که سابقاً مقدار آنها را مى‏دانسته و الّا فقط به قدرى که یقین دارد نماز بخواند و در مورد مقدار بیشتر، احتیاط کردن خوب است، ولى ظاهر این است که لازم نیست.

(گلپایگانى، خوئى، تبریزى، سیستانى، زنجانى، صافى): مسأله کسى که مثلًا چند نماز صبح یا چند نماز ظهر از او قضا شده و شماره آنها را نمى‏داند مثلًا نمى‏داند که سه یا چهار یا پنج نماز بوده، چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافى است. ولى بهتر آن است که به قدرى نماز بخواند که یقین کند تمام آنها را خوانده است؛ مثلًا اگر فراموش کرده که چند نماز صبح از او قضا شده است و یقین دارد که بیشتر از ده نماز نبوده (خوئى، تبریزى، سیستانى): احتیاطاً ده نماز صبح بخواند.

(خوئى، تبریزى، سیستانى): یا فراموش کرده، ..

(زنجانى): و احتیاط مستحب آن است که مقدار بیشتر را بخواند؛ بخصوص اگر شماره آنها را مى‏دانسته و فراموش کرده، مثلًا اگر فراموش کرده که چند نماز صبح از او قضا شده و یقین دارد که بیشتر از ده نبوده، به احتیاط مستحب ده نماز صبح بخواند. (گلپایگانى، صافى): ولى اگر شماره آنها را مى‏دانسته و فراموش کرده ... . اقتباس از پاسخ 4848 (سایت: 5127) .

[3] أجوبة الاستفتاءات (بالفارسیة)، ص 170، س 819.
[4] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج1، ص 945.
[5] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج1، ص 945.
[6] سایت معظم له، استفتائات، احکام روزه قضا: http://persian.makarem.ir/estefta/?mit=477 .
[7] سایت معظم له، استفتائات، احکام روزه قضا: http://bahjat.org/fa/content/view/883/45 .
[8] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج1، ص 949، م 1710.
[9] اقتباس از پاسخ 9150 (سایت: 9132) .
منبع:islamquest.net

سنگسار از قانون جدید مجازات اسلامی حذف شد

قانون جدید مجازات اسلامی که برای اجرا در انتظار ابلاغ رئیس جمهور است درحالی به تصویب مجلس و شورای نگهبان رسید که کارشناسان آن را منعطف و علمی تر از قانون قبل می‌دانند.
حذف سنگسار، رای جایگزین اعدام برای محکومان زیر 18 سال و مجازات جایگزین حبس از مهمترین تغییرات آن است.
نخستین قانون مجازات در ایران دیماه سال 1304 به تصویب رسید. این قانون 289 ماده داشت که طی سه مرحله تصویب شد. پس از پیروزی انقلاب سه قانون حدود و قصاص، دیات و کلیات در سال 1361 به تصویب رسید و به صورت آزمایشی برای مدت پنج سال به مرحله اجرا در آمد.
سه قانون مذکور در سال 70 با اصلاحاتی در یک قانون جمع شد. قانون مجازات اسلامی مشتمل بر کلیات، حدود، قصاص و دیات در مرداد 1370 به تصویب کمیسیون امور قضائی و حقوقی مجلس شورای اسلامی رسید و مجمع تشخیص مصلحت نظام موافقت خود را با نظر مجلس اعلام کرد و قانون به مدت پنج سال اجرا شد. در سال 75 قانون تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده به قانون مجازات اضافه شد و مدت اجرای آن برای 10 سال دیگر تمدید شد.
سرانجام سال 86 برای تصویب یک قانون جامع، لایحه مجازات اسلامی شامل کلیات ، حدود، قصاص و دیات از سوی قوه قضائیه تهیه و به دولت فرستاده شد. پس از تصویب این لایحه در دولت، آذر سال 86 لایحه به مجلس فرستاده شد.
قانون مجازات اسلامی پس از چند سال بحث و بررسی در مجلس هشتم، بهار امسال به شورای نگهبان ارسال شد و در نیمه پاییز هم با ایراداتی به مجلس برگردانده شد. سرانجام دیماه امسال سخنگوی شورای نگهبان از تائید آن خبر داد.
کارشناسان معتقدند این قانون مترقی تر از قانون قبلی است و اغلب مشکلاتی را که در قانون قبلی وجود داشت رفع کرده است. حذف سنگسار در مورد محکومان زنا و لواط ، الزام نسبی دادگاه ها به رای جایگزین اعدام برای محکومان زیر 18 سال، تقسیم بندی مجازاتها به هشت درجه و ورود مباحثی چون نظام نیمه‌آزادی، آزادی مشروط و طبقه‌بندی مجازات‌های تعزیری و تعیین مجازاتهای مختلف به تناسب درجه آن از مهمترین تغییرات در قانون جدید است.
جزئیات قانون جدید مجازات اسلامی
سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس هشتم درباره این لایحه و تغییرات ایجاد شده در آن می گوید: این لایحه با اصلاحاتی در جلسه 27 آذرماه 90 به تصویب کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی براساس اصل 85 قانون اساسی رسیده است، در جلسه 28 دی‌ماه 90 شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت و با توجه به اصلاحات به عمل آمده مغایر با موازین شرع و قانون اساسی شناخته نشد.
لایحه قانون مجازات اسلامی در پنج باب، کلیات، حدود، قصاص، دیات و مجازات‌های تعزیری و بازدارنده تنظیم شده که در باب کلیات، اصول کلی قابل اعمال در ابواب دیگر شامل تعاریف و قلمرو اعمال مجازات، مبنای مسئولیت کیفری و شخصی بودن مجازات، تقسیم بندی جرایم و مجازات‌ها بر اساس مبانی اسلامی، حدود مسوولیت کیفری و موانع آن، جهات تخفیف مجازات و شرایط آزادی مشروط، تعویق، تعلیق و زوال محکومیت کیفری مورد توجه قرار گرفته است
امین رحیمی افزود: در این لایحه سعی کردیم ایرادات شرعی شورای نگهبان را حل کنیم .همچنین بحث های حقوق بشری را هم در نظر گرفتیم. برای مثال در ماده 12 بر قانونی بودن دادرسی تاکید کردیم که پیش از این وجود نداشت..
در ماده 17 دیه را تعریف و آورده ایم. دیه اعم از مقدر و غیر مقدر مالی است که در شرع مقدس برای جنایت غیر عمدی بر نفس، اعضا و یا در جنایاتی که قصاص ندارد پرداخت می شود.
در ماده 19 ما مجازاتها را به 8 درجه تقسیم کردیم و این برای اولین بار است که اتفاق افتاده است و در واقع در مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی یک نوآوری است.
حذف سنگسار
یکی از مهمترین تغییرات قانون، حذف مجازات سنگسار است. البته طی چند سال گذشته، این مجازات اجرا نمی شد و قضات سعی می کردند از مجازات های جایگزین استفاده کنند.در قانون جدید که قرار است به صورت آزمایشی اجرا شود هیچ اشاره ای به حکم رجم یا سنگسار نشده است.
در ماده 225 قانون جدید بدون هیچ اشاره ای به مجازات سنگسار آمده است، حد زنا در موارد زیر اعدام است.
الف- زنا با محارم نسبی که موجب اعدام زانی و زانیه است.
ب- زنا با زن پدر که موجب اعدام زانی است.
پ- زنای مرد غیر مسلمان با زن مسلمان که موجب اعدام زانی است.
ت- زنای به عنف یا اکراه از سوی زانی که موجب اعدام زانی است.
مجرمان زیر 18 سال اعدام نمی شوند
تغییر مهم دیگری که در این لایحه روی داده،مربوط به حدود و قصاص افراد زیر 18 سال است. موضوعی که طی سال های اخیر یکی از مباحث بحث برانگیز در حوزه قضا بود. با تصویب این لایحه و اجرای آن چنانچه در کمال عقل و رشد افراد زیر 18 سال شبهه ای ایجاد شود حدود و قصاص برای آنها اجرا نمی شود. همچنین بر اساس این مصوبه، مجازات های تعزیری برای افراد زیر 18 سال با افراد بالای 18 سال متفاوت است. همچنین دیگر افراد زیر 18 سال به زندان محکوم نشده و به مراکز تربیتی همچون کانون اصلاح و تربیت منتقل می شوند.
در ماده 27 این قانون آمده است مدت حبس از روزی آغاز می شود که محکوم به موجب حکم قطعی لازم الاجرا حبس شود. درصورتی که فرد پیش از صدور حکم ،بازداشت شده باشد مدت بازداشت قبلی در حکم محاسبه می شود. درصورتی که مجازات حکم شلاق تعزیری یا جزای نقدی باشد هر روز بازداشت معادل یک ضربه شلاق یا 100هزار ریال است.
قانونی منعطف و علمی تر
دکتر محمد علی نجفی توانا - جرم شناس و حقوقدان- این قانون را منعطف وعلمی تر از قانون قبل دانست و گفت: در این لایحه 200 ماده جدید به قانونی قبلی اضافه شده و دارای نکات مثبت بسیاری است. از نکات مثبت و ابتکارات این لایحه می توان به مجازات جایگزین حبس، پذیرش اقدامات تامینی و تربیتی برای اطفال و نوجوانان ، تنوع در نوع مجازات های تکمیلی و توجه به سن بلوغ اشاره کرد.
یکی از نکات مثبت این لایحه ماده 90 آن است. بر اساس این ماده هرگاه در جرایم موجب حد یا قصاص افراد بالغ کمتر از 18 سال ماهیت جرم یا حرمت آن را درک نکنند و یا در رشد و کمال عقل آنان شبهه وجود داشته باشد ، با توجه به سن آنها به مجازات های پیش بینی شده در این فصل محکوم می شوند. مسوولیت کیفری اطفال در تمام دنیا تقریبا از لحاظ سنی به ویژه سن مسوولیت مطلق کیفری یک حد مشخص و مشابه دارد که بین 17 تا 19 سالگی است. در این سن اطفال به تعادل جسمی و عقلی میرسند و برهمین اساس سن مسئولیت کیفری این چنین تعیین می شود.
وی ادامه داد: حذف مجازات سنگسار و پذیرش مرور زمان در جرایم تعریزی از دیگر نکات مثبت این قانون است.
اجرای قانون جدید در انتظار ابلاغ رئیس جمهور
هم اکنون این لایحه در آستانه ابلاغ به رئیس جمهور قرار دارد تا پس از ابلاغ و انتشار در روزنامه رسمی کشور، ظرف مدت 15 روز پس از انتشار، توسط دستگاه دادگستری اجرایی شود
سخنگوی قوه قضائیه هم در باره اجرای این قانون گفت: این قانون اصل 85 است و به صورت آزمایشی اجرا می شود. قانون مجازات اسلامی بعد از ابلاغ از سوی قوه قضاییه لازم‌الاجرا خواهد بود و قوه قضاییه موظف به فراهم کردن ساز و کارهای لازم برای اجرایی کردن این قانون است. هر چه که قانون گفته باشد ما هم موظف هستیم آن را انجام دهیم. 

نگاه کردن به عکس زن از نظر شرعی چه اشکالی دارد؟

نگاه کردن خانم به وجه و کفین و مواضعی که مردان به طور متعارف نمی پوشانند بدون لذت و ریبه اشکالی ندارد ولی چنانچه موجب وقوع در معصیت باشد جایز نیست. (استفتائات امام (ره)، ج3)

سوال: آیا نگاه بدون لذت و مفسده، به عکس زن مسلمانی که آرایش غلیظ کرده، ولی حجاب اسلامی را کاملاً رعایت کرده است، حرام است؟

بر فرض سوال، اگر مرد صاحب ژس را نمی‌شناسد، اشکال ندارد، البته برخی از فقها (آیة الله العظمی صافی گلپایگانی) به این جهت که نگاه به این‌گونه تصاویر، معمولاً انسان را در معرض گناه قرار خواهد داد، اجتناب از چنین نگاهی را توصیه نموده‌اند.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

 حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): 
در صورتی که صاحب ژس را بشناسد جایز نیست، و اگر آن‌را نشناسد و منشأ فسادی نگردد جایز است.

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): 
اگر صاحب ژس را نشناسد اشکال ندارد.

حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): 
چون معرض افتادن به فساد است باید اجتناب شود.

 حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): 
اشکال ندارد.

 
سوال: آیا نگاه کردن اتفاقی به زنی که حجاب خود را رعایت نکرده حرام است؟

جواب: نگاه اتفاقی حرام نیست ولی باید سعی کنید که سریعاً نظر خود را برگردانید و نظر را ادامه ندهید. (استفتائات آیت الله مکارم، ج2، ص254)

سوال: آیا نگاه کردن به عکس شهدا و انس گرفتن با آنها و همچنین نگاه کردن به صورت بزرگانی مثل  مراجع تقلید و دیگران چه حکمی دارد؟

جواب: اگر نگاه به قصد لذت نباشد و خوف افتادن در گناه نباشد اشکالی ندارد. (ترجمه استفتائات مقام معظم رهبری، ج2، س100)

 سوال: نگاه کردن به صورت استاد یا معلم بدون قصد ریبه چه حکمی دارد؟

جواب: نگاه کردن خانم به وجه و کفین و مواضعی که مردان به طور متعارف نمی پوشانند بدون لذت و ریبه اشکالی ندارد ولی چنانچه موجب وقوع در معصیت باشد جایز نیست. (استفتائات امام (ره)، ج3، ص262، س16)

 سوال: مقصود از ریبه و مفسده در نگاه به نامحرم چیست؟ آیا شامل احساس درونی گذرا نیز می‌شود؟

مقصود از ریبه و مفسده‌ای که در بحث نگاه به نامحرم و یا صحبت و ارتباط اجتماعی میان زن و مرد نامحرم مطرح شده، این است که؛ این امور باعث انجام گناه گردد و یا فکر و ذهن را به سوی شهوت‌رانی بکشاند و باعث آلودگی افکار بشود. نه خطورات ذهنی و احساسات درونی لحظه‌ای و گذرا که قدرت مقابله با آن در بیشتر افراد وجود دارد.  علاوه بر نگاه، باید از رفتارهای دیگری که افراد را به سوی گناه کشانده و یا دست کم ترس از آن وجود داشته باشد خودداری نموده و ظرفیت ذهنی و قلبی خود را بالا برد.
 
سوال: دیدن تصاویر و فیلم غیر مجاز چه حکمی دارد؟ در صورتی که پخش زنده نباشد و بازیگر را شخص نشناسد چه حکمی دارد؟

جواب: دیدن تصاویر و فیلمهایی که موجب فساد اخلاق می گردد با قصد ریبه و بدون آن جایز نیست. و آنچه شنیده اید که دیدن تصویر نامحرم, بدون قصد لذت و بدون وجود مفسده دیگر است. (ترجمه اجوبة الاستفتائات مقام معظم رهبری، ج2، ص124)

نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم، بنا بر احتیاط واجب، حرام است

 چند استفتاء از آیة الله بهجت (ره): 
ـ بنا بر احتیاط واجب نگاه کردن مرد به بدن و موى دخترى که نُه سالش تمام نشده ولى خوب و بد را مى فهمد جایز نیست، اگرچه بدون قصد لذت هم باشد. ـ نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم، بنا بر احتیاط واجب، حرام است. و همچنین نگاه کردن زن به بدن پسرى که بالغ نشده ولى خوب و بد را مى فهمد، جایز نیست. و اما جواز نگاه کردن زن به قسمتى از بدن مرد نامحرم که غالباً باز است، مثل سر، خالى از وجه نیست، مگر این که این نگاه کردن کمک به معصیت باشد.

 ـ نگاه کردن مرد به بدن زنان نامحرم و همچنین نگاه کردن به موى آنان چه با قصد لذت و چه بدون آن، حرام است. و نگاه کردن به صورت و دست هاى آنها اگر به قصد لذت باشد، حرام است، و امّا بدون قصد لذت، نگاه به آنها بنا بر اظهر جایز است.

ـ دست زدن مرد به بدن زن نامحرم یا دست زدن زن به بدن مرد نامحرم، مثل نگاه کردن، حرام است. و دست زدن مرد به صورت و دست هاى زن نامحرم و بالعکس نیز بنا بر اظهر جایز نیست.

ـ نگاه کردن به زنان اهل ذمّه بلکه به زنان کافرى که از هنگام تولد محکوم به کفر هستند به جاهایى از بدن آنها که عادتا پوشانیده نمى شود، بدون قصد لذت و در صورتى که خوف واقع شدن در حرام نباشد، جایز است. و بنا بر اظهر نگاه کردن به زنان بادیه نشین و غیر آنها که عادت به پوشاندن ندارند، بدون قصد لذت، جایز است مگر در صورت خوف وقوع در حرام، پس معاشرت با آنها در داد و ستد و سایر نیازها، جایز است. 

منابع: 
سایت اسلام کوئیست
سایت اندیشه قم

پایگاه اطلاع رسانی آیة الله بهجت ره 

ترجمه استفتائات مقام معظم رهبری، ج2